Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα. Χρειάζονται τη συντροφιά των άλλων για να ευδοκιµήσουν στη ζωή και η δύναµη των σχέσεων τους έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ψυχική υγεία και την ευτυχία τους. Το να είστε κοινωνικά συνδεδεµένοι µε άλλους µπορεί να µειώσει το άγχος και την κατάθλιψη, να ενισχύσει την αυτοεκτίµηση σας, να σας προσφέρει χαρά, να αποτρέψει τη µοναξιά, ακόµη και να προσθέσει χρόνια στη ζωή σας. Από την άλλη πλευρά, η έλλειψη ισχυρών κοινωνικών δεσµών µπορεί να αποτελέσει σοβαρό κίνδυνο για την ψυχική και τη συναισθηµατική σας υγεία.
Στον σηµερινό κόσµο, πολλοί από εµάς βασιζόµαστε σε πλατφόρµες κοινωνικών µέσων όπως το Facebook, το Twitter, το YouTube και το Instagram, για να βρεθούµε και να συνδεθούµε µεταξύ µας. Αν και το καθένα έχει τα πλεονεκτήµατα του, είναι σηµαντικό να θυµάστε ότι τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν µπορούν ποτέ να αντικαταστήσουν την ανθρώπινη σύνδεση στον πραγµατικό κόσµο. Απαιτείται προσωπική επαφή µε τους άλλους, για να ενεργοποιηθούν οι ορµόνες που ανακουφίζουν από το άγχος και σας κάνουν να νιώθετε πιο ευτυχισµένοι, πιο υγιείς και πιο θετικοί. Κατά ειρωνικό τρόπο, για µια τεχνολογία που έχει σχεδιαστεί να φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά, το να αφιερώνετε πολύ χρόνο στην ενασχόληση µε τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης µπορεί να σας κάνει να νιώθετε πιο µόνοι και αποµονωµένοι από ποτέ.
Εάν ξοδεύετε υπερβολικό χρόνο στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και αισθήµατα λύπης, δυσαρέσκειας, απογοήτευσης ή µοναξιάς επηρεάζουν τη ζωή σας, ίσως είναι καιρός να επανεξετάσετε τις διαδικτυακές σας συνήθειες και να βρείτε µια πιο υγιή ισορροπία.
Η αρνητική επίδραση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Δεδοµένου ότι πρόκειται για µια σχετικά νέα τεχνολογία, υπάρχει περιορισµένη έρευνα για να διαπιστωθούν οι µακροπρόθεσµη επίδραση των µέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, πολλές µελέτες έχουν βρει µια ισχυρή σύνδεση µεταξύ των µέσων κοινωνικής δικτύωσης και ενός αυξηµένου κινδύνου για κατάθλιψη, άγχους, µοναξιάς, αυτοτραυµατισµού, ακόµη και σκέψεων αυτοκτονίας. Τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης µπορεί να προωθούν αρνητικές εµπειρίες όπως:
Ανεπάρκεια για τη ζωή ή την εµφάνιση σας. Ακόµα κι αν γνωρίζετε ότι οι εικόνες που βλέπετε στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης παραποιούνται, µπορεί να σας κάνουν να αισθάνεστε ανασφαλείς για το πώς φαίνεστε ή για το τι συµβαίνει στη ζωή σας.
Αποµόνωση. Μια µελέτη στο Πανεπιστήµιο της Πενσυλβάνια διαπίστωσε ότι η υψηλή χρήση του Facebook, του Snapchat και του Instagram αυξάνει τα συναισθήµατα µοναξιάς. Αντίθετα, η µελέτη διαπίστωσε ότι η µείωση της χρήσης των µέσων κοινωνικής δικτύωσης µπορεί πραγµατικά να σας κάνει να αισθάνεστε λιγότερο µόνοι και αποµονωµένοι και να βελτιώσετε τη συνολική σας διάθεση.
Κατάθλιψη και άγχος. Οι άνθρωποι χρειάζονται πρόσωπο µε πρόσωπο επαφή για να είναι ψυχικά υγιείς. Τίποτα δεν µειώνει το άγχος και δεν τονώνει τη διάθεση σας πιο γρήγορα ή πιο αποτελεσµατικά από την επαφή µε τα µάτια µε κάποιον που νοιάζεται για εσάς. Όσο περισσότερο δίνετε προτεραιότητα στην
αλληλεπίδραση στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης έναντι των διαπροσωπικών σχέσεων, τόσο περισσότερο κινδυνεύετε να αναπτύξετε κάποιες διαταραχές της διάθεσης, όπως το άγχος και η κατάθλιψη.
Διαδικτυακός εκφοβισµός. Περίπου το 10% των εφήβων αναφέρει ότι έχει πέσει θύµα εκφοβισµού στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς υποβάλλεται συχνά σε προσβλητικά σχόλια. Οι πλατφόρµες µέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Twitter µπορούν να αποτελέσουν πηγή για τη διάδοση φηµών, ψεµάτων και κακοποίησης, σε ταχύτατο χρόνο.
Πολλοί από εµάς χρησιµοποιούµε τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης ως «ζώνη ασφαλείας». Κάθε φορά που βρισκόµαστε σε µια κοινωνική περίσταση και νιώθουµε άγχος, αµηχανία ή µοναξιά, γυρίζουµε στα τηλέφωνά µας και συνδεόµαστε στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η εκτεταµένη χρήση των µέσων κοινωνικής δικτύωσης θα µπορούσε να κρύβει κι άλλα υποκείµενα προβλήµατα, όπως το άγχος, την κατάθλιψη ή την πλήξη. Εάν αφιερώνετε περισσότερο χρόνο στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης όταν αισθάνεστε πεσµένοι, µόνοι ή βαριεστηµένοι, µπορεί να το χρησιµοποιείτε ως τρόπο για να αποσπάσετε την προσοχή σας από δυσάρεστα συναισθήµατα ή για να ηρεµήσετε.
Συµβουλές για καλύτερη χρήση των µέσων κοινωνικής δικτύωσης
• Χρησιµοποιήστε µια εφαρµογή για να παρακολουθείτε πόσο χρόνο περνάτε στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης κάθε µέρα. Στη συνέχεια, βάλτε έναν στόχο για το κατά πόσο θέλετε να τον µειώσετε.
• Απενεργοποιήστε το τηλέφωνο σας σε συγκεκριµένες ώρες της ηµέρας, όπως όταν οδηγείτε, σε µια συνάντηση, στο γυµναστήριο, στο δείπνο, όταν περνάτε χρόνο µε φίλους ή στο παιχνίδι µε τα παιδιά σας.
• Μην παίρνετε το τηλέφωνο σας µαζί σας στην τουαλέτα. Μην φέρνετε το τηλέφωνο ή το tablet σας στο κρεβάτι. Απενεργοποιήστε τις συσκευές και αφήστε τες σε άλλο δωµάτιο όλη τη νύχτα για να τις φορτίσετε.
• Απενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις των µέσων κοινωνικής δικτύωσης. Είναι δύσκολο να αντισταθείτε στο συνεχές βουητό του τηλεφώνου σας που σας ειδοποιεί για νέα µηνύµατα. Η απενεργοποίηση των ειδοποιήσεων µπορεί να
σας βοηθήσει να ανακτήσετε τον έλεγχο του χρόνου και της προσοχής σας.
• Εάν ελέγχετε καταναγκαστικά το τηλέφωνο σας κάθε λίγα λεπτά, περιορίσετε το σε µία φορά κάθε 15 λεπτά. Στη συνέχεια, µία φορά κάθε 30 λεπτά, µετά µία φορά την ώρα.
• Δοκιµάστε να αφαιρέσετε τις εφαρµογές των µέσων κοινωνικής δικτύωσης από το τηλέφωνο σας, ώστε να µπορείτε να τα ελέγχετε µόνο από το tablet ή τον υπολογιστή σας. Αν αυτό ακούγεται πολύ δραστικό βήµα, δοκιµάστε να αφαιρείτε µία εφαρµογή κάθε φορά για να δείτε πόσο πραγµατικά σας λείπει
Μαρία Παπουτσή
M.Sc. Ψυχολογός-Παιδοψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
