Η διεκδικητικότητα μπορεί να σας βοηθήσει να ελέγξετε το άγχος και το θυμό σας. Αναγνωρίστε και μάθετε τόσο την διεκδικητική συμπεριφορά όσο και την επικοινωνία. Η διεκδικητικότητα μπορεί να σας βοηθήσει να εκφραστείτε αποτελεσματικά και να υποστηρίξετε την άποψή σας, σεβόμενοι τα δικαιώματα και τις πεποιθήσεις των άλλων. Το να είστε διεκδικητικοί μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής σας.
Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του άγχους, ειδικά αν έχετε την τάση να αναλαμβάνετε πάρα πολλές ευθύνες επειδή δυσκολεύεστε να πείτε όχι. Μερικοί άνθρωποι φαίνεται να είναι φυσικά διεκδικητικοί. Αλλά αν δεν είστε ένας από αυτούς, μπορείτε να μάθετε το πώς να γίνετε.
Επειδή η διεκδικητικότητα βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό, είναι ένα αποτελεσματικό και διπλωματικό στυλ επικοινωνίας. Το να είσαι διεκδικητικός δείχνει ότι σέβεσαι τον εαυτό σου επειδή είσαι πρόθυμος να υπερασπιστείς τα ενδιαφέροντά σου και να εκφράσεις τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου. Αποδεικνύει επίσης ότι γνωρίζεις τα δικαιώματα των άλλων και ότι είσαι πρόθυμος να επιλύσεις τις συγκρούσεις.
Εάν το στυλ της επικοινωνίας σας είναι παθητικό, μπορεί να φαίνεστε ντροπαλός ή υπερβολικά ευέλικτος. Μπορεί να λέτε τακτικά πράγματα όπως “θα συμφωνήσω με ό,τι αποφασίσει η ομάδα”. Έχετε την τάση λοιπόν να αποφεύγετε τις συγκρούσεις. Γιατί αυτό είναι πρόβλημα; Επειδή το μήνυμα που στέλνετε είναι ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά σας δεν είναι τόσο σημαντικά όσο αυτά των άλλων ανθρώπων. Ουσιαστικά, όταν είστε πολύ παθητικοί, δίνετε στους άλλους την ευχέρεια να αγνοούν τα θέλω και τις ανάγκες σας.
Τώρα σκεφτείτε την άλλη πλευρά. Εάν το στυλ της επικοινωνίας σας είναι επιθετικό, μπορεί να είστε ένας άνθρωπος που αγνοεί τις ανάγκες, τα συναισθήματα και τις απόψεις των άλλων. Οι πολύ επιθετικοί άνθρωποι τείνουν να ταπεινώνουν και εκφοβίζουν τους άλλους. Μπορεί να νομίζετε ότι το να είστε επιθετικός σας δίνει αυτό που θέλετε. Ωστόσο, έχει ένα κόστος. Η επιθετικότητα υπονομεύει την εμπιστοσύνη και τον αμοιβαίο σεβασμό.
Τώρα σκεφτείτε την παθητικο-επιθετική επικοινωνία. Εάν επικοινωνείτε με παθητικό-επιθετικό τρόπο, μπορεί να λέτε ναι όταν θέλετε να πείτε όχι. Μπορεί να είστε σαρκαστικοί ή να παραπονιέστε για άλλους πίσω από την πλάτη τους. Αντί να αντιμετωπίσετε ένα ζήτημα απευθείας, μπορείτε να δείξετε τον θυμό και τα συναισθήματά σας μέσω των πράξεων ή της αρνητικής στάσης σας. Μπορεί να έχετε αναπτύξει ένα παθητικό-επιθετικό στυλ επειδή δεν αισθάνεστε άνετα να είστε άμεσοι για τις ανάγκες και τα συναισθήματά σας. Με την πάροδο του χρόνου, η παθητικο-επιθετική συμπεριφορά βλάπτει τις σχέσεις και υπονομεύει τον αμοιβαίο σεβασμό, γεγονός που σας δυσκολεύει να επιτύχετε τους στόχους και τις ανάγκες σας.
Το να είσαι διεκδικητικός θεωρείται συνήθως ως ένα πιο υγιές στυλ επικοινωνίας. Η διεκδικητικότητα προσφέρει πολλά οφέλη. Σας βοηθά να αποτρέψετε τους άλλους ανθρώπους να σας εκμεταλλευτούν. Μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να μην συμπεριφέρεστε σαν εκφοβιστής στους άλλους.
Οι άνθρωποι αναπτύσσουν διαφορετικά στυλ επικοινωνίας με βάση τις εμπειρίες της ζωής τους. Το στυλ σας μπορεί να είναι τόσο ριζωμένο που δεν γνωρίζετε καν τι είναι. Οι άνθρωποι τείνουν να παραμένουν στο ίδιο στυλ επικοινωνίας με την πάροδο του χρόνου. Αλλά αν θέλετε να αλλάξετε το στυλ επικοινωνίας σας, μπορείτε να μάθετε να επικοινωνείτε με πιο υγιείς και αποτελεσματικούς τρόπους.
Ακολουθούν μερικές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να γίνετε πιο διεκδικητικοί:
Αξιολογήστε το στυλ σας. Εκφράζετε τις απόψεις σας ή σιωπάτε; Λέτε ναι σε επιπλέον καθήκοντα ακόμα και όταν το προγραμμά σας είναι γεμάτο; Βιάζεστε να κρίνετε ή να κατηγορήσετε; Φαίνεται ότι οι άνθρωποι φοβούνται να σας μιλήσουν; Κατανοήστε το στυλ σας πριν ξεκινήσετε να κάνετε αλλαγές.
Χρησιμοποιήστε δηλώσεις «εγώ». Η χρήση δηλώσεων “εγώ” επιτρέπει στους άλλους να γνωρίζουν τι σκέφτεστε ή αισθάνεστε. Για παράδειγμα, πείτε “διαφωνώ” και όχι “κάνετε λάθος”. Εάν έχετε ένα αίτημα, πείτε “θα ήθελα να βοηθήσετε σε αυτό” και όχι “Πρέπει να το κάνετε αυτό”. Κρατήστε τα αιτήματά σας απλά και συγκεκριμένα.
Εξασκηθείτε λέγοντας όχι. Εάν δυσκολεύεστε να απορρίψετε αιτήματα, δοκιμάστε να πείτε: “Όχι, δεν μπορώ να το κάνω τώρα”. Μην διστάσετε – να είστε άμεσοι. Εάν είναι δύσκολο να πείτε αυτό που θέλετε ή σκέφτεστε, εξασκηθείτε σε διάφορα πιθανά σενάρια. Μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να τα γράψετε πρώτα. Εξετάστε το ενδεχόμενο να παίξετε ρόλους με έναν φίλο ή συνάδελφο και ζητήστε του ανατροφοδότηση.
Χρησιμοποιήστε τη γλώσσα του σώματος. Η επικοινωνία δεν είναι μόνο λεκτική. Να ενεργείτε με αυτοπεποίθηση ακόμα κι αν δεν το νιώθετε. Κρατήστε όρθια στάση, κάντε τακτική οπτική επαφή. Διατηρήστε μια ουδέτερη ή θετική έκφραση του προσώπου. Μην σταυρώνετε τα χέρια ή τα πόδια σας. Εξασκηθείτε στη διεκδικητική γλώσσα του σώματος μπροστά σε έναν καθρέφτη ή με έναν φίλο ή συνάδελφο.
Κρατήστε τα συναισθήματα υπό έλεγχο. Η σύγκρουση είναι δύσκολη για τους περισσότερους ανθρώπους. Ίσως θυμώνετε ή απογοητεύεστε ή ίσως σας αρέσει να κλαίτε. Αν και αυτά τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά, μπορούν να εμποδίσουν την επίλυση των συγκρούσεων. Εάν αισθάνεστε πολύ συναισθηματικοί σε μια κατάσταση, περιμένετε λίγο αν είναι δυνατόν. Στη συνέχεια, εργαστείτε στο να παραμείνετε ήρεμοι. Αναπνεύστε αργά και διατηρήστε τη φωνή σας σταθερή.
Ξεκινήστε με μικρά βήματα. Αρχικά, εξασκήστε τις νέες σας δεξιότητες σε καταστάσεις χαμηλού κινδύνου. Για παράδειγμα, δοκιμάστε τη διεκδικητικότητά σας σε έναν σύντροφο ή φίλο πριν αντιμετωπίσετε μια δύσκολη κατάσταση στη δουλειά. Αξιολογήστε τον εαυτό σας στη συνέχεια και τροποποιήστε την προσέγγισή σας όπως είναι απαραίτητο.
Θυμηθείτε, η εκμάθηση της διεκδικητικότητα απαιτεί χρόνο και εξάσκηση. Εάν περάσατε χρόνια σωπαίνοντας, το να γίνετε πιο διεκδικητικοί πιθανότατα δεν θα συμβεί από τη μια μέρα στην άλλη. Αν απο την άλλη ο θυμός σας οδηγεί να είστε πολύ επιθετικοί, ίσως χρειαστεί να μάθετε μερικές τεχνικές διαχείρισης θυμού. Εάν παρά τις προσπάθειές σας δεν σημειώνετε πρόοδο, σκεφτείτε να μιλήσετε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Μαρία Παπουτσή
M.Sc. Ψυχολογός-Παιδοψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
