Όταν κάποιος λέει ότι βαριέται, τι του λέτε; Ότι πρέπει να βρει ένα νέο χόμπι; Να επισκεφθεί ένα νέο μέρος; Να βρει κάτι χρήσιμο να κάνει; Πιθανότατα δεν θα του συνιστούσατε να μιλήσει σε κάποιον ειδικό. Ωστόσο, το να αισθάνεστε βαριεστημένοι, χωρίς ενδιαφέροντα και χωρίς κίνητρα μπορεί να είναι σημάδι κατάθλιψης, ιδιαίτερα αν συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πώς μπορείτε όμως να ξεχωρίσετε την πλήξη απο την κατάθλιψη;
Η πλήξη δεν είναι τόσο απλή όσο νομίζετε ότι είναι, είναι πολύπλευρη. Παρόλο που μπορεί να την σκεφτείτε ως ένα πολύ απλό συναίσθημα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν πέντε διαφορετικοί τύποι πλήξης.
Αδιαφορία: αίσθημα αδιαφορίας για οτιδήποτε γύρω σας. Δεν νοιάζεστε πολύ για ό,τι συμβαίνει γύρω σας και μπορεί να ονειροπολείτε, να κοιτάτε το κενό ή να νιώθετε ότι πρόκειται να σας πάρει ο ύπνος.
Απάθεια: αίσθημα αβοήθητου ως προς το να αλλάξει η κατάσταση. Το αίσθημα απάθειας και αδιαφορίας είναι ένας τύπος πλήξης που συχνά προκύπτει από το συναίσθημα της ανεπάρκειας. Μπορεί να νιώσετε απάθεια αν νιώθετε εγκλωβισμένοι στη ζωή σας και δεν μπορείτε να αλλάξετε τις συνθήκες σας.
Βαθμονόμηση: αίσθημα απουσίας κινήτρου για την τρέχουσα κατάσταση. Βαρεθήκατε ποτέ τόσο που θα θέλατε να μπορούσατε να κάνετε οτιδήποτε άλλο, αλλά δεν είστε σίγουροι τι; Αυτό συμβαίνει συχνά κατά τη διάρκεια βαρετών, επαναλαμβανόμενων εργασιών.
Αντίδραση: αίσθημα θυμού κι ενόχλησης. Μερικές φορές βαριέστε τόσο που νιώθετε θυμωμένοι, απογοητευμένοι και επιθετικοί. Μπορεί να ξεσπάσετε χωρίς λόγο. Αυτό είναι αντιδραστική πλήξη και μπορεί να είναι μια από τις πιο ενοχλητικές μορφές βαρεμάρας.
Αναζήτηση: αίσθημα ότι πρέπει να κάνετε κάτι άλλο. Η αναζήτηση της πλήξης σας παρακινεί να βρείτε νέες δραστηριότητες για να νιώσετε καλύτερα. Για παράδειγμα, αν βαριέστε στο σπίτι, μπορείτε να καλέσετε έναν φίλο σας για να βγείτε για καφέ.
Ο εντοπισμός των τύπων πλήξης που αντιμετωπίζετε πιο συχνά μπορεί να είναι πραγματικά χρήσιμος. Θα μπορείτε να προσδιορίσετε τους παράγοντες που σας κάνουν να βαριέστε και να αναζητήσετε θετικές αλλαγές που θα μπορούσατε να κάνετε. Πώς μπορείτε να ξεχωρίσετε την πλήξη και την κατάθλιψη; Είναι σημαντικό να μην βιαστείτε αμέσως να καταλήξετε σε συμπεράσματα – το να βαριέστε δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχετε κατάθλιψη. Ωστόσο, η παραμονή σε εγρήγορση διασφαλίζει ότι μπορείτε να αναζητήσετε θεραπεία αμέσως εάν η πλήξη σας φαίνεται να είναι σύμπτωμα ενός πιο σοβαρού προβλήματος.
Για τα παιδιά, η πλήξη μπορεί να λυθεί εύκολα. Όταν ένα παιδί βαριέται, συνήθως θα θέλει να ασχοληθεί με μια νέα δραστηριότητα. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να χαρεί με ένα νέο παιχνίδι, με μια βόλτα στο πάρκο ή και με την προετοιμασία ενός γλυκού. Από την άλλη πλευρά, ένα παιδί που βαριέται ως αποτέλεσμα της κατάθλιψης μπορεί να μην ανταποκρίνεται σε δραστηριότητες. Μπορεί να αρνηθεί να συμμετάσχει στο παιχνίδι, να ζητήσει να μείνει μόνο ή να δείξει μικρό ενδιαφέρον για πράγματα που συνήθως του αρέσουν. Μπορεί να είναι δύσκολο για τα παιδιά να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους και να εκφραστούν με σαφήνεια. Εάν ανησυχείτε για την ψυχική υγεία του παιδιού σας, είναι πάντα καλή ιδέα να μιλήσετε σε έναν επαγγελματία.
Αλλά για τους ενήλικες, για να καταλάβετε τι συμβαίνει, πρέπει να σκεφτείτε τον εαυτό σας. Κάποια στιγμή, η πλήξη είναι φυσιολογική, αλλά όταν αρχίζει να επηρεάζει την καθημερινή σας ζωή, τότε μάλλον ήρθε η ώρα να ζητήσετε βοήθεια. Έχετε βιώσει κάτι από τα παρακάτω;
Χάνετε το ενδιαφέρον σας για χόμπι και δραστηριότητες που απολαμβάνατε στο παρελθόν; Νιώθετε απελπισία για τη βαρεμάρα σας; Να μην μπορείτε να κάνετε βήματα για να ανακουφίσετε την πλήξη σας; Η πλήξη δεν είναι πάντα ακίνδυνη. Προσέξτε τα βασικά προειδοποιητικά σημάδια και αναζητήστε αμέσως βοήθεια εάν νομίζετε ότι μπορεί να έχετε κατάθλιψη.
Μαρία Παπουτσή
M.Sc. Ψυχολογός-Παιδοψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
