Το τικ είναι μια ανεξέλεγκτη, ξαφνική, επαναλαμβανόμενη κίνηση ή ήχος που μπορεί να είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Αφορούν τις κινήσεις ονομάζονται κινητικά τικ. Τα τικ που περιέχουν ήχους ονομάζονται φωνητικά τικ. Τα τικ μπορεί να είναι απλά ή και πολύπλοκα. Ο τύπος τικ που έχει ένα άτομο μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Η συχνότητα που συμβαίνουν τα τικ μπορεί επίσης να ποικίλει. Τα τικ συχνά εμφανίζονται και μπορούν να επιδεινωθούν όταν το άτομο νιώθει έντονο άγχος.
Κινητικά τικ στα παιδιά
Τα απλά κινητικά τικ περιλαμβάνουν μια ομάδα μυών. Τα σύνθετα κινητικά τικ συνήθως περιλαμβάνουν περισσότερες από μία ομάδες μυών και μπορεί ακόμη να κάνουν το πρόσωπο του ατόμου να μοιάζει ότι κάνει το τικ επίτηδες.
Απλά κινητικά τικ:
-
Κίνηση της μύτης
-
Κίνηση του κεφαλιού
-
Μάτι που ανοιγοκλείνει
-
Δάγκωμα των χειλιών
-
Γκριμάτσα του προσώπου
-
Ανασήκωμα των ώμων
Σύνθετα κινητικά τικ:
-
Κλοτσιές
-
Άλματα
-
Μιμούμενες κινήσεις από άλλους
-
Μυρωδιά συγκεκριμένων αντικειμένων
Φωνητικά τικ στα παιδιά
Τα απλά φωνητικά τικ περιλαμβάνουν έναν απλό ήχο. Τα σύνθετα φωνητικά τικ περιλαμβάνον περισσότερο ουσιαστικό λόγο, όπως λέξεις.
Απλά φωνητικά τικ:
-
Βήχα
-
Προσπάθεια καθαρισμού του λαιμού
-
Εισπνοές
-
Σφύριγμα
Σύνθετα φωνητικά τικ:
-
Επαναλαμβανόμενες λέξεις και φράσεις
-
Ήχους ζώων
-
Έντονη φωνή
-
Ουρλιαχτά
Σημαντική σημείωση: Συχνά συγχέουμε τα φωνητικά τικ με 2 άλλες σπάνιες παθήσεις, την κοπρολαλία και την ηχολαλία. Στην κοπρολαλία έχουμε επανάληψη άσχημων και ακατάλληλων λέξεων, ενώ στην ηχολαλία έχουμε την επανάληψη λέξεων κάποιου άλλου ατόμου.
Τύποι διαταραχών τικ
Υπάρχουν διάφορα είδη διαταραχών τικ:
-
Προσωρινή διαταραχή τικ – αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος διαταραχής τικ. Σε αυτή την περίπτωση, τα τικ διαρκούν για λιγότερο από ένα χρόνο.
-
Χρόνια διαταραχή τικ – αυτή είναι μια λιγότερο συχνή διαταραχή τικ. Σε αυτή την περίπτωση, τα τικ διαρκούν για περισσότερο από έναν χρόνο. Τα τικ μπορεί να είναι κινητικά ή φωνητικά, αλλά όχι και τα δύο.
-
Σύνδρομο Tourette – αυτή είναι μια πολύ λιγότερο συχνή διαταραχή τικ. Με το σύνδρομο Tourette, ένα άτομο έχει πολλαπλά κινητικά τικ και τουλάχιστον ένα φωνητικό τικ που διααρκούν για περισσότερο από έναν χρόνο.
Τα τικ μπορεί να προκληθούν από έντονο στρες καθώς και απο μερικά φάρμακα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ορισμένες λοιμώξεις που εμπλέκουν τον εγκέφαλο (εγκεφαλίτιδα) μπορεί να σχετίζονται με τικ. Άλλες γενετικές και μεταβολικές διαταραχές, κυρίως εκείνες που επηρεάζουν τα βασικά γάγγλια, μπορεί να σχετίζονται με τικ ή με φαινόμενα τύπου τικ. Επίσης, ιογενείς λοιμώξεις μπορεί σπάνια να προκαλέσουν τικ. Οι στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις έχουν συσχετιστεί με την ανάπτυξη των τικ και των ιδεοψυχαναγκαστικών συμπεριφορών.
Διάγνωση
Τα τικ μερικές φορές διαγιγνώσκονται σε ιατρική εξέταση, αφού ο γιατρός έχει ένα πλήρες οικογενειακό ιστορικό και ιατρικό ιστορικό και μια ενδελεχή εξέταση στα συμπτώματα. Καμία συγκεκριμένη εξέταση δεν μπορεί να διαγνώσει τικ, αλλά μερικές φορές οι γιατροί θα κάνουν ορισμένες εξετάσεις για να αποκλείσουν άλλες παθήσεις που μπορεί να έχουν συμπτώματα παρόμοια με τα τικ. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τικ σε σύγκριση με τις γυναίκες.
Αντιμετώπιση
Τα περισσότερα τικ στα παιδιά δεν χρειάζονται θεραπεία. Η κυμαινόμενη πορεία της διαταραχής κάνει την αναμονή μια συνετή επιλογή. Είναι επίσης δύσκολο να εκτιμηθεί με σαφήνεια η ανταπόκριση στα φάρμακα, δεδομένου ότι μια τακτική διακύμανση παρά τα αποτελέσματα της φαρμακευτικής αγωγής μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση ή βελτίωση. Πολλές φορές, τα άτομα που έχουν ένα τικ θεωρούν ότι έχουν το χειρότερο απ’όλα. Φυσικά δεν είναι, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί μια ανησυχία γι’αυτά. Και αυτές οι ανησυχίες μπορούν να προκαλέσουν αισθήματα θλίψης ή αμηχανίας και να κάνουν την κατάσταση χειρότερη.
Χρήσιμες συμβουλές
-
Μην εστιάζετε συνεχώς σε αυτά. Αν ξέρετε ότι έχετε ένα τικ, ξεχάστε το. Η συγκέντρωση σε αυτό, απλά κάνει τα πράγματα χειρότερα.
-
Προσπαθήστε να αποφύγετε τις καταστάσεις που είναι φορτισμένες με άγχος όσο μπορείτε – το άγχος κάνει τα τικ μόνο χειρότερα.
-
Κοιμήθείτε αρκετά. Το να είστε κουρασμένοι μπορεί να κάνει τα τικ χειρότερα.
-
Αφήστε το τικ να βγει προς τα έξω. Κρατώντας ένα τικ μπορεί απλά να το μετατρέψει σε μια βόμβα που χτυπάει, περιμένοντας να εκραγεί. Έχετε αισθανθεί ποτέ ένα βήχα που έρχεται και εσείς προσπαθήσατε να τον αποφύγετε; Δεν λειτούργησε τόσο καλά, έτσι; Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με τα τικ.
-
Εάν ένας φίλος σας έχει ένα τικ, μην το επισημαίνετε συνεχώς, καθώς κάνει το άτομο να το σκεφτεί περισσότερο.
-
Μην αφήνετε τα τικ να καθορίζουν ποιος είστε ή πώς ενεργείτε. Το να μαθαίνεις να ζεις και να μην δίνεις προσοχή στο τικ θα σε κάνει πιο δυνατό στην πορεία.
Μαρία Παπουτσή
M.Sc. Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
