Η αυτοεκτίμηση είναι γνωστό ότι παίζει ρόλο τόσο στη διαταραχή κοινωνικού άγχους όσο και στην γενικευμένη αγχώδη διαταραχή. Ενώ η μειωμένη αυτοεκτίμηση μπορεί να σας θέσει σε κίνδυνο να αποκτήσετε αργότερα κάποια κοινωνική φοβία, η γενικευμένη αγχώδη διαταραχή μπορεί επίσης να σας κάνει να νιώθετε άσχημα για τον εαυτό σας. Με αυτόν τον τρόπο, αυτές οι δύο παθήσεις αλληλεπιδρούν για να συνεχίσουν και να συντηρήσουν έναν αρνητικό κύκλο.
Aν θέλετε να ξεπεράσετε το κοινωνικό σας άγχος, ξεκινήστε ρίχνοντας μια προσεκτική ματιά στο πώς βλέπετε τον εαυτό σας. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να δημιουργήσει άγχος και μοναξιά, κάτι που ενισχύει μόνο την αρνητική εικόνα του εαυτού σας.
Πυρηνικές πεποιθήσεις και αυτοεκτίμηση
Aν ζείτε με κοινωνικό άγχος, πιθανόν να έχετε πυρηνικές πεποιθήσεις για τον εαυτό σας, όπως δεν μπορώ να ελέγξω το άγχος μου γύρω από τους ανθρώπους και δεν έχω επαρκείς δεξιότητες για να αντιμετωπίσω κοινωνικές καταστάσεις. Όπως μπορείτε να δείτε, αυτές οι πυρηνικές πεποιθήσεις βοηθούν στη διατήρηση του άγχους σας και μπορεί να βασίζονται σε χαμηλή αυτοεκτίμηση. Εάν έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση, το πώς αισθάνεστε σε μια συγκεκριμένη κατάσταση μπορεί να καθορίσει το πώς αισθάνεστε για τον εαυτό σας συνολικά. Αντίθετα, τα άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση είναι σε θέση να εκτιμήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τον εαυτό τους, τα δυνατά τους σημεία και τις αδυναμίες τους, και εξακολουθούν να πιστεύουν ότι είναι αξιόλογοι άνθρωποι.
Αυτοεκτίμηση και οι ρίζες της
Εάν έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση, ίσως και να αναρωτιέστε πώς εξελίχθηκε. Ή, ίσως έχετε μια καλή ιδέα για το πότε αρχίσατε να αισθάνεστε έτσι. Οι εμπειρίες που μπορούν να οδηγήσουν σε μειωμένη αυτοεκτίμηση περιλαμβάνουν τα ακόλουθα γεγονότα κατά την παιδική ηλικία και την ενήλικη ζωή:
α. Κριτική από τους γονείς
β. Σωματική, συναισθηματική ή σεξουαλική κακοποίηση
γ. Παραμέληση ή αγνόηση
δ. Εκφοβισμός ή πειράγματα
ε. Περιφρόνηση από συνομηλίκους
στ. Μη ρεαλιστικές προσδοκίες
Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι που μεγαλώνουν με καλούς ακροατές γονείς και δέχονται σεβασμό, αγάπη και αποδοχή, είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν μια κακή αυτο-εικόνα. Φυσικά, ακόμη και εκείνοι που μεγάλωσαν με στοργικούς γονείς και καλές εμπειρίες με συνομηλίκους μπορεί να αναπτύξουν προβλήματα αυτοεκτίμησης.
Η εσωτερική φωνή
Τι σου λέει η εσωτερική σου φωνή; Αυτός είναι ένας τρόπος για να αξιολογήσετε την αυτοεκτίμησή σας. Εάν αυτή η φωνή στο μυαλό σας είναι καθησυχαστική τότε η αυτοεκτίμησή σας είναι πιθανώς σε καλό επίπεδο. Από την άλλη πλευρά, εάν λέτε πράγματα στον εαυτό σας που είναι επικριτικά ή υποτιμητικά, τότε μπορεί να υποφέρετε από χαμηλή αυτοεκτίμηση. Για μερικούς ανθρώπους με κοινωνική φοβία, αυτές οι αρνητικές φωνές στο μυαλό τους που τους λένε ότι δεν είναι καλοί σε κοινωνικές καταστάσεις είναι στην πραγματικότητα μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Όσο περισσότερο τα σκέφτεστε, τόσο περισσότερο αναζητάτε επιβεβαίωση στον κόσμο γύρω σας ότι είναι αλήθεια. Με άλλα λόγια, σταματήστε να ψάχνετε στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση με τις καλές πεποιθήσεις σας για τον εαυτό σας. Σταματήστε να ακούτε την φωνή στο κεφάλι σας που σας λέει ότι δεν είστε αρκετά καλοί. Για να σιγήσετε τη φωνή, πρέπει πρώτα να αναγνωρίσετε ότι είναι εκεί.
Κύκλος χαμηλής αυτοεκτίμησης
Εάν ζείτε με διαταραχή κοινωνικού άγχους, πιθανότατα έχετε μη ρεαλιστικά κοινωνικά πρότυπα και δυσκολεύεστε να επιλέξετε στόχους που μπορούν να επιτευχθούν. Για παράδειγμα, μπορεί να πιστεύετε ότι πρέπει να αρέσετε σε όλους και ότι δεν πρέπει ποτέ να λέτε όχι ή να κάνετε κάτι λάθος. Σε καταστάσεις κοινωνικής δικτύωσης που θεωρείτε δύσκολες, είναι πιθανό να στρέψετε την προσοχή σας προς τα μέσα σας, να δείτε αρνητικά τον εαυτό σας και να υπερεκτιμήσετε τις αρνητικές συνέπειες των λαθών.
Πιθανότατα να επιστρέψετε στις στρατηγικές που πιστεύετε ότι έχουν λειτουργήσει για σας στο παρελθόν, όπως η αποφυγή καταστάσεων ή η χρήση συμπεριφορών ασφαλείας. Τότε, όταν τελειώσει, πιθανότατα επαναλαμβάνετε στο μυαλό σας ό,τι κάνατε λάθος, ξανά και ξανά. Με αυτόν τον τρόπο, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και το κοινωνικό άγχος διαιωνίζουν το ένα το άλλο σε έναν φαύλο κύκλο. Αν και μπορεί να νιώθετε μεγαλύτερη ασφάλεια να μείνετε σπίτι από το να πάτε σε ένα πάρτι ή να αποφύγετε μια συνάντηση στην εργασία, πώς σας κάνει να αισθάνεστε για τον εαυτό σας ως άτομο;
Στρατηγικές αντιμετώπισης που ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και μείωνουν το κοινωνικό άγχος
Εάν έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτό δεν είναι μία ισόβια ποινή. Ακόμα κι αν έχετε περιορίσει τη ζωή σας λόγω της χαμηλής αυτοεκτίμησής σας, μπορείτε να αρχίσετε να κάνετε μικρές αλλαγές που θα βελτιώσουν τις προοπτικές σας για τον εαυτό σας, οι οποίες μπορούν να έχουν μόνο θετικά αποτελέσματα από την άποψη του κοινωνικού σας άγχους. Ενώ η θεραπεία όπως η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) συνιστάται για τη διαχείριση των συμπτωμάτων του κοινωικού άγχους και μπορεί επίσης να βοηθήσει την αυτοεκτίμησή σας, μπορείτε επίσης να κάνετε πράγματα απο μόνοι σας για να ενισχύσετε την ικανότητά σας να βλέπετε και να αποδέχεστε με ακρίβεια το ποιοί είστε.
Παρατήρηση της εσωτερικής φωνής
Συνηθίστε να ακούτε αυτά που λέτε στον εαυτό σας. Στη συνέχεια, όταν είστε επικριτικοί, προσπαθήστε να αναγνωρίσετε τι κάνατε σωστά, αντί να τιμωρείτε τον εαυτό σας για αυτό που κάνατε λάθος.
Να δείχνετε κατανόηση
Αντιμετωπίστε τον εαυτό σας όπως έναν στενό φίλο ή ένα μέλος της οικογένειας. Εάν ακούτε τον εαυτό σας, τον αγαπάτε, τον σέβεστε, τον προσέχετε, είναι πιο πιθανό να αναπτύξετε υγιή αυτοεκτίμηση.
Μείνετε στο παρόν
Δείτε τα λάθη σας. Ένα λάθος δεν σημαίνει μια ζωή αποτυχίας. Δείτε παρελθούσες παροδικές καταστάσεις, όπως ένα άτομο που σας εξαπάτησε. Μπορεί να μην έχει καμία σχέση με εσάς. Κανείς από εμάς δεν γνωρίζει ούτε μπορεί να προβλέψει τι πρόκειται να συμβεί αύριο, μια εβδομάδα από τώρα ή ένα χρόνο από τώρα.
Συγχωρήστε τον εαυτό σας
Το πιο σημαντικό, να συγχωρήστε τον εαυτό σας για οτιδήποτε σας κρατά πίσω. Αυτή είναι η ευκαιρία σας! Αποδεχτείτε ότι είστε άνθρωπος και δεν θα κάνετε τα πάντα τέλεια. Αποδεχτείτε τα κακά συναισθήματα καθώς έρχονται, αλλά μην τα αφήσετε να σας παρασύρουν στο ρεύμα τους.
Μαρία Παπουτσή
M.Sc. Ψυχολογός-Παιδοψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
